Cung vượt cầu, ô tô điện Trung Quốc gián tiếp khơi mào cuộc chiến mới?

Xe điện Trung Quốc đối diện tình trạng "cung vượt cầu"

Theo Nikkei Asia, sức mở rộng của ngành sản xuất xe điện ở Trung Quốc tiếp tục tăng nhanh chóng mặt, dù nhu cầu trong nước đã vượt xa, làm dấy lên lo ngại rằng các nhà sản xuất có thể xuất khẩu xe ra nước ngoài với mức giá cắt cổ.

Điểm hòa vốn cho việc sử dụng nhà máy trong ngành ô tô thường là khoảng 80%, nhưng tỷ lệ này cho xe năng lượng mới, bao gồm xe điện, chỉ khoảng 50% ở Trung Quốc. Một số nhà sản xuất xe điện mới nổi đã phá sản do tình trạng dư thừa trong ngành.

Triển lãm Ô tô Trung Quốc, một trong những triển lãm ô tô lớn nhất thế giới, đã khai mạc ở Bắc Kinh trong tuần này. Gian hàng của Xiaomi thu hút đông đúc người xem, trong khi đó gian hàng của Nissan Motor ngay cạnh lại vắng vẻ. Khách tham quan chủ yếu quan tâm đến tính cạnh tranh về giá của Xiaomi. Xiaomi đã gia nhập thị trường vào tháng Ba với giá thấp hơn các mẫu xe của Tesla và công bố đã nhận được 75,723 đơn đặt hàng.

Nguyên nhân gây khủng hoảng thừa?

Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc có thể đạt được chi phí thấp do mạng lưới thu mua pin tập trung tại Trung Quốc. Theo SNE Research của Hàn Quốc, các công ty Trung Quốc chiếm sáu trong số mười nhà sản xuất pin hàng đầu thế giới vào năm ngoái về dung lượng pin lắp đặt trên ô tô. Khoảng 80% vật liệu cathode, thành phần cốt lõi của pin, được sản xuất tại Trung Quốc.

Pin chiếm từ 30% đến 40% chi phí sản xuất xe điện. Giá pin trung bình ở Trung Quốc bằng khoảng 80% so với ở châu Âu và Mỹ, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế. Thép và các thành phần khác cũng có thể mua với chi phí thấp, và chính phủ Trung Quốc đã hỗ trợ lớn cho nghiên cứu và phát triển cũng như xây dựng nhà máy.

Rào cản thấp để nhập cuộc đã khiến nhiều công ty nhảy vào thị trường xe điện Trung Quốc. Theo Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc, hơn 50 công ty đã sản xuất xe hơi năng lượng mới trong nước năm ngoái.

Các công ty vẫn đang tăng cường năng lực sản xuất, nhằm mở rộng thị phần của mình trong thị trường xe điện lớn nhất thế giới. Seres Group, một công ty cỡ trung hợp tác với Huawei Technologies, gã khổng lồ thiết bị viễn thông Trung Quốc, gần đây đã mở một nhà máy ở Trùng Khánh.

Năng lực sản xuất ô tô điện vẫn đang tăng không ngừng với tốc độ nhanh hơn nhu cầu. Theo truyền thông Trung Quốc, năng lực sản xuất xe năng lượng mới của Trung Quốc vào năm 2025 dự kiến đạt hơn 36 triệu xe. Doanh số bán hàng trong năm đó dự kiến là khoảng 17 triệu xe, tạo ra một lượng dư thừa gần 20 triệu xe.

Truyền thông Trung Quốc báo cáo rằng tỷ lệ sử dụng nhà máy năm ngoái dự kiến là khoảng 50% do nguồn cung dư thừa, kém xa mức lý tưởng là 80%. Điều này tạo ra rủi ro về sự phá sản của các doanh nghiệp khi lợi nhuận giảm sút.

Biên lợi nhuận của ngành ô tô trong tháng 1 và tháng 2 là 4.3%, theo số liệu của chính phủ, thấp hơn nhiều so với mức 8.7% vào năm 2015. Một số nhà sản xuất xe năng lượng mới đã phá sản, và một số dự đoán cho rằng hơn 10 công ty sẽ phá sản hoặc gần như phá sản trong năm nay.

Nguy cơ toàn cầu

Trong bối cảnh này, một số thương hiệu đã thấy xuất khẩu sang châu Âu và Đông Nam Á là một lối thoát khỏi cuộc khủng hoảng. Theo một hiệp hội ngành ô tô, số xe năng lượng mới xuất khẩu của Trung Quốc vào năm 2023 tăng 78% lên 1,2 triệu, và người ta tin rằng con số này sẽ đạt 3,5 triệu vào năm sau.

Điều này sẽ là một đòn giáng mạnh vào các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản và châu Âu. BYD và các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc khác đang tiến công vào Thái Lan và các thị trường Đông Nam Á khác, nơi các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản chiếm 80% thị phần.

Hiện tại, ngày càng có nhiều sự cảnh giác đối với các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc trên toàn thế giới. Liên minh Châu Âu đang điều tra liệu các xe điện Trung Quốc có được bán với giá thấp nhờ trợ cấp, cản trở cạnh tranh không công bằng hay không. Trong khi đó, Hoa Kỳ đã đồng ý thiết lập một buổi thảo luận về vấn đề dư thừa sản xuất trong chuyến thăm của Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen vào tháng này.