NVIDIA - Từ ba lần suýt phá sản đến công ty có giá trị lớn nhất thế giới

"Từ năm 1993 đến 1997, chúng tôi gần như phá sản ba lần. CEO Jensen Huang từng nói rằng chúng tôi chỉ còn 30 ngày nữa là phải ngừng kinh doanh," tỷ phú Mark Stevens, một trong những người đầu tiên gia nhập Nvidia năm 1993, chia sẻ với Forbes cuối tuần qua.

Ngày 18/6, Nvidia đã vươn lên đỉnh cao với giá trị vốn hóa đạt mức cao nhất thế giới, 3.340 tỷ USD. Hãng chỉ mất 96 ngày để tăng vốn hóa từ 2.000 tỷ lên 3.000 tỷ USD, trong khi Microsoft cần 945 ngày và Apple là 1.044 ngày.

Tuy nhiên, giai đoạn tăng trưởng thần tốc của Nvidia chỉ bắt đầu từ tháng 1/2023 khi cơn sốt AI bùng nổ toàn cầu. Trước đó, Nvidia không phát triển nhanh chóng như các hãng công nghệ hàng đầu khác và từng trải qua những giai đoạn "bên bờ vực".

Tháng 4/1993, Jensen Huang cùng Chris Malachowsky và Curtis Priem thành lập Nvidia với nguồn vốn 40.000 USD - số tiền hiện tại bằng giá một mẫu GPU H100. Họ cùng bàn bạc kế hoạch khởi nghiệp tại quán Denny's ở San Jose, California. Không ai chú ý đến ba vị khách này ngoài nhân viên phục vụ. Khi Huang nói đang sản xuất card đồ họa cho game, mẹ ông khuyên nên tìm một công việc ổn định hơn.

Sau đó, nhóm sáng lập bắt đầu tìm kiếm đối tác đầu tư. Mark Stevens là người đầu tiên gia nhập Nvidia khi còn làm việc tại quỹ đầu tư mạo hiểm Sequoia do Don Valentine sáng lập. Quỹ đã đầu tư một triệu USD và định giá Nvidia ở mức 7 triệu USD, theo PitchBook. Stevens tham gia hội đồng quản trị công ty. "Tôi đến Nvidia không vì tiền. Tôi yêu hội đồng này và nghĩ nó có thể là hội đồng quản trị tốt nhất ở Mỹ," Stevens chia sẻ.

Brooke Seawell, nhà đầu tư mạo hiểm, đã được thuyết phục tham gia hội đồng quản trị Nvidia từ năm 1997. "Nvidia hoạt động trong lĩnh vực chip đồ họa siêu cạnh tranh, còn CEO mới hơn 30 tuổi, chưa từng là phó chủ tịch của bất cứ công ty nào trước khi thành lập Nvidia," Seawell nhớ lại.

Cùng lúc đó, Nvidia bắt đầu sản xuất sản phẩm đầu tiên vào năm 1995, nhưng card đồ họa này bị xem là "thảm họa", khiến Huang phải sa thải một nửa lực lượng lao động.

Đối mặt với nguy cơ phá sản, Huang đặt cược vào mẫu chip năm 1997. Trong quá trình phát triển chip thứ hai, ông và đội ngũ nhận thấy kiến trúc hoàn toàn sai và quyết định thiết kế ngược lại trong phiên bản thứ ba, ưu tiên phát triển phần mềm trước.

Cách làm này đã cứu Nvidia. Trong bối cảnh cạn vốn, chip giúp công ty thoát khỏi khủng hoảng. Doanh số tốt mang lại cho Huang và đội ngũ niềm tin rằng họ đã đi đúng hướng.

Đến năm 1999, Nvidia niêm yết trên sàn, mở đầu hơn 10 năm khó khăn với hai lần gần phá sản do bong bóng dot-com và khủng hoảng tài chính toàn cầu. Giá trị vốn hóa của công ty chưa bao giờ vượt 10 tỷ USD cho đến năm 2014. Năm 2021, công ty đạt mức 800 tỷ USD nhưng sau đó lại sụt giảm.

Đầu năm 2022, Nvidia công bố bước đột phá quan trọng: H100 - bộ xử lý đồ họa GPU mạnh nhất từng chế tạo, nhưng không nhận được nhiều sự quan tâm. Giới chuyên gia cho rằng công ty chọn sai thời gian công bố, bởi các doanh nghiệp công nghệ đang thắt chặt chi tiêu và sa thải nhân sự.

Tháng 11 cùng năm, ChatGPT ra mắt. Hai tháng sau, cơn sốt AI tạo sinh diễn ra trên toàn cầu. Nhu cầu xây dựng các trung tâm dữ liệu để huấn luyện AI khiến chip H100 trở nên khan hiếm. Nvidia nhanh chóng gia nhập câu lạc bộ nghìn tỷ USD cùng với Apple, Microsoft, Google và Amazon, trước khi leo lên đỉnh cao hiện tại.

Nhớ lại khoảng thời gian này, Huang nói ông không muốn quay lại 30 năm trước để thành lập công ty sau những gì đã trải qua. Ông xăm logo Nvidia lên cánh tay, xem công ty như một phần của cơ thể.

"Nếu biết trước những đau đớn và khổ sở sắp diễn ra, những tổn thương, thử thách, sự bối rối và xấu hổ, tôi nghĩ bản thân đã không thành lập công ty và cũng không ai dám làm điều đó," Huang nói trong podcast của Acquired vào tháng 10/2023. "Không ai đủ tỉnh táo để làm điều đó."

Theo Huang, việc điều hành Nvidia "khó gấp triệu lần" so với những gì ông tưởng tượng. Để vượt qua, ông phải "tự đánh lừa bộ não" rằng mọi thứ đều trở nên dễ dàng khi cố gắng. Chìa khóa "sống sót" trong hành trình khởi nghiệp là "được bao quanh bởi những người chưa một lần từ bỏ công ty" và nhân viên luôn ủng hộ ông.

Năm ngoái, Huang được đánh giá là người thành công nhất năm, sau ca sĩ Taylor Swift. Theo New Yorker, phương châm không chính thức của Nvidia là khẩu hiệu Huang đặt ra từ những năm đầu khởi nghiệp đầy bất ổn: "Công ty của chúng ta còn 30 ngày nữa là ngừng hoạt động."

Seawell, người tham gia hội đồng quản trị Nvidia gần 27 năm, cho rằng sự lãnh đạo của Huang đã ổn định hoạt động kinh doanh của công ty sau thời gian dài gian khó.

"AI là khái niệm đã tồn tại trong nhiều thập kỷ. Nhưng Jensen thấy rằng với đủ sức mạnh tính toán, nó có thể trở nên thiết thực và thực tế hơn. Ông ấy đã đúng," Seawell nói với Forbes. "Jensen sẽ là người đầu tiên nói rằng Nvidia đã trải qua rất nhiều thăng trầm và phạm rất nhiều sai lầm. Nhưng cũng là Nvidia đã học được từ những sai lầm của mình và không ngừng tiến bộ hơn."