Các thương hiệu xe điện Trung Quốc liệu có khiến Tesla phải 'thoái vị'?

Năm 2020, Trung Quốc chứng kiến hai mẫu xe chiếm 20% doanh số bán xe điện, hay còn được gọi là xe sử dụng năng lượng mới NEVs (New Energy Vehicles). Mẫu Tesla "made in China" bắt đầu được mở bán từ đầu 2020 và liên tục có những con số bán hàng ấn tượng, chiếm 11% thị trường xe điện.

Một mẫu xe khác là Wuling Hongguang Mini EV siêu nhỏ gọn ra mắt vào giữa năm chiếm vị trí thứ hai với mức giá niêm yết khoảng 4.400 USD (khoảng hơn 100 triệu đồng). Đã có nhiều lúc mẫu xe này có doanh số còn vượt trôi hơn cả đối thủ đến từ Mỹ.

Trong khoảng thời gian chịu ảnh hưởng bởi dịch bệnh, doanh số bàn hàng NEVs tăng lên nhưng sự phân cực về chất lượng và ngân sách dẫn đến thiếu hụt của phân khúc tầm trung, hiện do các công ty truyền thống thống trị như SAIC, BAIC và BYD.

Một câu hỏi được đặt ra là: "Liệu các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc còn giữ được lợi thế về giá cả và công nghệ để thành công không những tại thị trường nội địa mà con xâm nhập vào các thị trường nước ngoài?"

Những chiếc xe NEV được hỗ trợ bởi rất nhiều chính sách từ Chính phủ Trung Quốc như các khoản trợ cấp và biển số xanh được đăng ký dễ dàng hơn tại một số thành phố lớn.

Năm 2020, NEVs chiếm 6,3% thị trường xe hơi Trung Quốc, các nhà sản xuất xe điện sẽ phải sớm cải thiện doanh số bán hàng để đạt được con số 25% vào năm 2025 theo mục tiêu của Chính phủ.

Tesla Model 3 là chiếc xe NEV đầu tiên đứng đầu doanh số hàng năm và đây cũng là mẫu xe "ngoại quốc" duy nhất không thuộc một thương hiệu nội địa Trung Quốc lọt vào top 10 xe bán chạy nhất thị trường "tỷ dân". Một trong những lý do lớn nhất dẫn đến điều này là thiếu cơ sở sản xuất trong nước.

Bước vào năm 2021, Tesla đã bắt đầu đưa vào thị trường mẫu Model Y "Made in China" và BMW cũng lựa chọn Trung Quốc làm cơ sở sản xuất toàn cầu cho chiếc xe điện iX3 của mình. Các liên doanh cũng sẽ nhanh chóng mở rộng các dịch vụ của họ trong vài năm tới. Đơn cử như Volkswagen, thương hiệu xe Đức sẽ dự định sản xuất nhiều mô hình ID điện thông qua các liên doanh của mình.

Hiện tại, các đối thủ cạnh tranh chính của Tesla tại Trung Quốc là bộ ba công ty khởi nghiệp - Li Auto, Nio và Xpeng - tất cả đều có niêm yết cổ phiếu tại Mỹ. Li One đang chiếm ưu thế khi đứng ở vị trí thứ 8 với doanh số 33.186 xe được bán ra, bằng khoảng 1/4 doanh số của Model 3 năm 2020 (139.925 chiếc).

Tháng 1 vừa qua chứng kiến mức tăng trưởng doanh số hơn 300% so với cùng kỳ năm ngoái của cả 3 công ty khởi nghiệp ô tô điện. Với đà tăng tưởng như hiện tại, dự kiến sẽ có 1 hoặc thậm chí là 2 trong 3 thương hiệu này lần đầu tiên cán mốc 100.000 doanh số.

"Tesla có hình ảnh thương hiệu mạnh trong tâm trí người mua xe Trung Quốc, giống như Apple trong điện thoại thông minh. Xe Tesla được đánh giá là có chất lượng tốt hơn, thiết kế đẹp hơn, phạm vi hoạt động cao, độ bền và tương đối lâu dài khi so sánh với các thương hiệu xe điện khác" - Aman Madhok, nhà phân tích cấp cao của Smart Automotive tại Counterpoint Research chia sẻ.

Ở thời điểm hiện tại, Li, Nio và Xpeng không hoàn toàn là đối thủ cạnh tranh của nhau. Li chỉ có một mẫu xe duy nhất thuộc dòng plug-in hybrid chứ không phải BEV chạy hoàn toàn bằng điện. Nio mặc dù được cho là giống Tesla nhất, nhưng hiện chỉ cung cấp xe SUV và chủ yếu là các mẫu xe cao cấp hơn. Xpeng lại nhắm đến nhiều thị trường hơn, nhưng phân khúc và mức giá lại thấp hơn nhiều so với Tesla.

Tuy nhiên, với công nghệ như Navigation Guided Pilot (khả năng lái xe tự động) được phát hành vào tháng 1, Xpeng đang nhanh chóng định vị mình như một đối thủ công nghệ.

"Nio và Xpeng đang trở thành những lựa chọn thay thế tốt nhất cho Tesla tại thị trường Trung Quốc. Cả hai công ty đều có khả năng lãnh đạo mạnh mẽ, văn hóa đổi mới và có lẽ quan trọng nhất là lượng tiền dồi dào nhờ sự hậu thuẫn từ thị trường vốn, Tencent và Alibaba" - Michael Dunne, CEO của công ty tư vấn ZoZo Go cho biết

Hơn nữa, nhiều nhà sản xuất truyền thống đang cố gắng thay đổi hình ảnh của mình với những chiếc xe điện mới. Năm 2020, SAIC đã bắt đầu một thương hiệu xe điện mới có tên là "R" để tạo ra một cái nhìn cao cấp hơn, các thương hiệu khác như Dongfeng hay Voyah cũng đang học theo cách làm này. 

"Tôi không tin rằng Tesla có thể giữ thị phần của mình trong thị trường xe điện ở Trung Quốc trong một thời gian dài. Có rất nhiều nhà sản xuất truyền thống và công ty khởi nghiệp mới đang chế tạo ra nhiều mẫu xe điện rất được đánh giá rất tốt." - Sa Boni, giám đốc China Automotive giải thích rằng khoảng cách công nghệ đang được thu hẹp đáng kể.

Mặc dù nhiều công ty khởi nghiệp đã thất bại trước khi bước vào giai đoạn sản xuất ô tô, nhưng điều này không thể khiến những công ty khởi nghiệp khác "chùn chân" trước cuộc cạnh tranh khốc liệt này. Evergrande, một tập đoàn thuộc lĩnh vực bất động sản đã có 9 mẫu xe mang thương hiệu Hengchi của mình nhưng chưa hề bất kì một mẫu xe nào được bán ra cả.

Công ty cổ phần viễn thông Baidu tại Bắc Kinh thậm chí không có ý định cung cấp công nghệ cho lĩnh vực ô tô điện cũng đã kết hợp với Geely tạo ra một liên doanh sản xuất xe điện.

Dunne cảnh báo: "Có rất nhiều chỗ cho những người mới tham gia. Nhưng trong khoảng 5 năm nữa, sẽ có rất nhiều ứng cử viên bị loại khỏi cuộc đua. Xe điện là một ngành đòi hỏi có nguồn vốn phát triển rất lớn."

Thương hiệu nào còn lại trong cuộc đua khốc liệt này không chỉ phụ thuộc vào nguồn vốn và doanh số bán hàng cũng phải được cải thiện đáng kể. Bộ 3 thương hiệu khởi nghiệp này cũng đã cho thấy những nước đi khở sắc hơn. Xpeng đã bắt đầu bán ở Na Uy, nơi xe điện đang phát triển nhanh nhất thế giới. Với những tiềm năng của mình, Nio cũng nên thâm nhập vào Châu Âu.

Sẽ còn nhiều nữa những công ty Trung Quốc nổi lên để cạnh tranh với Tesla ở thị trường nội địa, nhưng có lẽ vẫn còn quá sớm để nghĩ tới thị trường xuất khẩu.